Οι τηλεδιασκέψεις πολλαπλών σημείων πραγματοποιούνται με
την βοήθεια μιας συσκευής που ονομάζεται Multipoint Control
Unit (MCU) και η οποία ενεργοποιείται από τον ήχο, με αποτέλεσμα
να παρουσιάζει στις οθόνες όλων των άλλων studios, τον εκάστοτε
ομιλούντα από τους συμμετέχοντες.
Ένα ενδιαφέρον σύστημα Πολυμεσικών τηλεσυσκέψεων είναι το
The Virtual Meeting (TVM) της εταιρείας RTZ Software, το οποίο
είναι γραμμένο σε ένα δίκτυο ευρείας περιοχής (wide area network
– WAN). Το σύστημα TVM μπορεί να ελέγχει και να συντονίζει
πολλούς υπολογιστές Macintosh και χειρίζεται ταυτόχρονα ήχο,
γραφικά video και κλασσικού τύπου πακέτα εφαρμογών, όπως επεξεργαστές
κειμένου, λογιστικά φύλλα και βάσεις δεδομένων, παρέχοντας
στους χρήστες τη δυνατότητα από κοινού επέμβασης και επεξεργασίας
της ίδιας εφαρμογής. Τα δεδομένα πρέπει να βρίσκονται σε κάθε
υπολογιστή στο ξεκίνημα της τηλεδιάσκεψης και ο έλεγχός τους
προβλέπεται να γίνεται σε πραγματικό χρόνο, έτσι ώστε ο κάθε
χρήστης την ίδια χρονική στιγμή να βλέπει ή να ακούει την
ίδια παράσταση με τους υπόλοιπους. ΤοTVM παρέχει σε κάθε συμμετέχοντα,
την δυνατότητα να γράψει και να εμφανίσει στους υπόλοιπους
προσωπικές θέσεις, σκέψεις, σχόλια και σχεδιάσματα σε πραγματικό
χρόνο κατά την διάρκεια της συνδιάσκεψης.
Διαδικασίες τηλεδιάσκεψης με βάση τεχνολογία Υπερμέσων – Πολυμέσων
πραγματοποιούνται με ταυτόχρονη χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών
υπολογιστών και εικονοτηλεφώνων (videophones). Επειδή
σ’ αυτού του είδους τις τηλεσυσκέψεις χρησιμοποιούνται περισσότερα
δεδομένα απ’ όσα μπορούν να μεταδοθούν μέσω των υπαρχόντων
δικτύων, γίνεται υποχρεωτική η χρησιμοποίηση ειδικών συστημάτων
για την μείωση του όγκου τους. Οι περισσότερο συχνά χρησιμοποιούμενες
τεχνικές σ’ αυτού του είδους τα συστήματα είναι η δειγματοληψία
(sampling) και η συμπίεση (compression).
Οι Πολυμεσικές συνδιασκέψεις μπορούν να επιφέρουν μεγάλες
αλλαγές στον τρόπο επικοινωνίας μεταξύ στελεχών επιχειρήσεων.
Αν και το κόστος είναι υψηλό και το όλο εγχείρημα βρίσκεται
ακόμα σε πειραματικό στάδιο, εντούτοις αξίζει να εφαρμοστεί
αφού παρουσιάζει πολλά πλεονεκτήματα. Περιορίζει τα έξοδα
μετακίνησης από μέρος σε μέρος, εξαλείφει τον χαμένο χρόνο
που απαιτείται γι’ αυτές τις μετακινήσεις των στελεχών και
ανοίγει ευρύτερους ορίζοντες επικοινωνίας. Στην Ελλάδα ο Ο.Τ.Ε.
διαθέτει – και ενοικιάζει – στούντιο τηλεδιασκέψεων, πλήρως
εξοπλισμένα, τα οποία μέσω διεθνών τηλεπικοινωνιακών δικτύων
μπορούν να συνδεθούν με αντίστοιχα στούντιο του εξωτερικού.
Πολυμέσα και Ψυχαγωγία
Αναφερόμενοι σε εφαρμογές Πολυμέσων για ψυχαγωγικούς λόγους,
υπονοούνται σχεδόν πάντοτε Αλληλεπιδρώντες Πολυμεσικές εφαρμογές,
αφού η ψυχαγωγία είναι έννοια που υλοποιείται σε μεγαλύτερο
βαθμό στην περίπτωση της ενεργής συμμετοχής του χρήστη. Μια
Πολυμεσική εφαρμογή για ψυχαγωγικούς λόγους, θα πρέπει να
περιγράφεται από ένα σενάριο, το οποίο θα πρέπει να γίνει
γνωστό στο χρήστη, όπως και οι κανόνες που θα πρέπει να ακολουθεί
κατά την διάρκεια του παιχνιδιού. Πολλές φορές διατηρείται
και μία βάση δεδομένων μέσα στην εφαρμογή όπου κρατούνται
διάφοροι παράμετροι όπως το σκορ και τα ονόματα των παικτών.
Για μια Πολυμεσική ψυχαγωγική εφαρμογή δεν είναι ανάγκη να
προβλεφτεί ένας ιδιαίτερος τρόπος για την προσέλκυση του ενδιαφέροντος
του χρήστη, μια που ο χρήστης από επιλογή του κατευθύνεται
αυτόβουλα προς την εφαρμογή, εκτός κι αν υπάρχουν πολλές ανταγωνιστικές
μεταξύ τους, οπότε θα πρέπει να διαλέξει. Πολλές φορές, στην
περίπτωση που στην εφαρμογή προβλέπονται πολλές διαφορετικές
παραλλαγές, συνίσταται η ύπαρξη ενός demo που να επιδεικνύεται
στο χρήστη πως εξελίσσεται το παιχνίδι κάτω από τις διαφορετικές
επιλογές.
Πολυμέσα και Εκπαίδευση
Η χρήση των Πολυμέσων στην εκπαίδευση έχει επιφέρει επανάσταση,
αλλά ταυτόχρονα έχει δημιουργήσει κι ένα σύνολο αντιθέσεων
και διαξιφισμών όσον αφορά τον τρόπο και το ποσοστό συμμετοχής
της τεχνολογίας στις εκπαιδευτικές διαδικασίες. Πάντως όλο
και περισσότερο, από το Δημοτικό μέχρι και το Πανεπιστήμιο
οι μαθητές μαθαίνουν να χρησιμοποιούν τους υπολογιστές, εξοικειώνονται
με την παρουσία τους και με την ιδέα του συμπληρωματικού ρόλου
που παίζουν στην διάρκεια της εκπαίδευσής τους. Οι Πολυμεσικές
εφαρμογές εκπαιδευτικού περιεχομένου, συνδυάζοντας ένα πλούσιο
υλικό από κείμενα, εικόνες, ήχους και άλλης μορφής δεδομένα,
μπορούν να χρησιμοποιηθούν με αποδοτικό και εποικοδομητικό
τρόπο σε πολλές περιπτώσεις εκπαιδευτικών διαδικασιών.
Υπερμεσικές εκπαιδευτικές εφαρμογές συναντώνται κύρια σε περιβάλλοντα
ομαδικής επιμόρφωσης (corporate training), εκμάθησης από
απόσταση (distance learning) και σε διαδικασίες διδασκαλίας
με τη βοήθεια του υπολογιστή (computer aided teaching).
Η γαλλική τράπεζα Banque Nationale de Paris, χρησιμοποιεί
DVI τεχνολογία και εκπαιδεύει το προσωπικό της με βάση ειδικά
σχεδιασμένες εφαρμογές. Παρόμοια, στον ελληνικό χώρο, και
στα πλαίσια του κοινοτικού προγράμματος ESPRIT, οι τράπεζες
Εθνική, Εγνατία, Πειραιώς και Μακεδονίας-Θράκης ξεκίνησαν
το 1993 μαζί με άλλους εταίρους πρόγραμμα δημιουργίας Υπερμεσικών
εκπαιδευτικών εφαρμογών για τραπεζικό περιβάλλον.
Για χρήση σε ανοικτά πανεπιστήμια της Μεγάλης Βρετανίας, οι
Next Technology και Cambridge Training and Development, δημιούργησαν
σε CD-ROM XA ένα πλήρες σύνολο αναφοράς στην αγγλική λογοτεχνία.
Από την άλλη μεριά, η British Telecom’s Distance Unit, πρωτοπόρος
στον τομέας της χρησιμοποίησης διαδικασιών Αλληλεπιδρώντως
Video (Interactive Video) σε εκπαιδευτικές λειτουργίες, δημιούργησε
δύο προϊόντα συνδυάζοντας IV και CD-ROM XA, που απευθύνονται
σε διαφορετικού επιπέδου εκπαιδευόμενους και αποτελούν την
πρώτη Υπερμεσική εφαρμογή που οδηγεί σε Diploma στον τομέα
της Διοίκησης Επιχειρήσεων μέσω Distance Learning.
Στα πλαίσια της εκμάθησης από απόσταση, βρίσκεται στον ελληνικό
χώρο και το πρόγραμμα Multimedia English Qeust 2000. Πρόκειται
για την ελληνική έκδοση αμερικανικού προγράμματος εκμάθησης
αγγλικών μέσω του τηλεοπτικού σταθμού CNN. Το πρόγραμμα μετατρέπει
τα ειδησεογραφικά προγράμματα των μεγαλύτερων τηλεοπτικών
σταθμών του κόσμου, σε εργαλείο εκμάθησης για τους σπουδαστές
συνδυάζοντας οπτικά και ηχητικά δεδομένα.
Σε όποια μορφή εκπαιδευτικής διαδικασίας και αν αναφερόμαστε,
υπάρχουν κάποια βήματα που εκτελούνται σειριακά, με σκοπό
την ολοκλήρωση της εκπαιδευτικής αυτής διαδικασίας. Κατ’ αρχήν
θα πρέπει να αποκτηθεί η προσοχή του σπουδαστή ή του εκπαιδευόμενου.
Στη συνέχεια θα πρέπει να παρουσιαστεί το εκπαιδευτικό αντικείμενο.
Ακολουθεί μία σειρά από ερωτήσεις και απαντήσεις. Τέλος μία
διαδικασία ελέγχου των αποτελεσμάτων της εκπαίδευσης και κρατούνται
και κάποια στοιχεία σχετικά με την επίδραση του καθενός από
τους εκπαιδευόμενους.
Η προσοχή του εκπαιδευόμενου είναι πολύ πιο δύσκολο να αποκτηθεί
σ’ ένα περιβάλλον γραφείου ή εργοστασίου, όπου εκτυλίσσεται
ένα σενάριο ομαδικής επιμόρφωσης, παρά σε μια αίθουσα διδασκαλίας,
όπου γίνεται η παρουσίαση κάποιου μαθήματος με τη βοήθεια
μίας Υπερμεσικής εφαρμογής. Σε οποιοδήποτε όμως περιβάλλον
εκπαίδευσης, θα πρέπει χρησιμοποιώντας μία ελκυστική εισαγωγή
του θέματος στην οθόνη του υπολογιστή, να “κερδηθεί” η προσοχή
του εκπαιδευόμενου.
Επιπρόσθετα, ένα σημαντικό στοιχείο για την αποδοτικότητα
αυτού του είδους των εκπαιδευτικών διαδικασιών, είναι η δεκτικότητα
και η θετική στάση του εκπαιδευόμενου απέναντι στα μοντέρνα
αυτά τεχνολογικά εκπαιδευτικά μέσα. Η πιθανή δυσπιστία του
εκπαιδευόμενου απέναντι στα μοντέρνα αυτά τεχνολογικά μέσα,
μπορεί να υπερπηδηθεί με την κατ’ αρχήν παρουσίαση ενός μέρους
του διδακτικού αντικειμένου, του πλέον ενδιαφέροντος, έτσι
ώστε να κεντρίσει το ενδιαφέρον του εκπαιδευόμενου και να
θελήσει να μάθει περισσότερα. Στη συνέχεια η παρουσίαση ολόκληρου
του θέματος γίνεται από τον εισηγητή – εφόσον βέβαια αυτός
εμπλέκεται στην εκπαιδευτική διαδικασία – και φυσικά δεν αναφερόμαστε
στην περίπτωση της εξ’ αποστάσεως εκμάθησης. Στη συνέχεια
ένας τρόπος εξοικείωσης των εκπαιδευόμενων με την εφαρμογή
είναι να αρχίσουν, με την υπόδειξη του εκπαιδευτή, να κινούνται
μέσω ενός απλού δρόμου, μέσα στο εκπαιδευτικό υλικό και στη
συνέχεια να αφεθούν μόνοι τους να το εξερευνήσουν καθ’ όλο
το εύρος του. Η χρησιμοποίηση βέβαια σχημάτων, εικόνων και
video είναι πολύ περισσότερο ενδιαφέρουσα για τον εκπαιδευόμενο
παρά η χρήση απλού κειμένου.
Η παρέμβαση των Πολυμεσικών εφαρμογών σε εκπαιδευτικά προγράμματα
έχει να επιδείξει τρομερή δυναμική. Σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης,
η χρήση των υπολογιστών οι οποίοι “τρέχουν” Υπερμεσικές εφαρμογές
για εκπαιδευτικούς λόγους, είναι μία όλο και συχνότερα απαντώμενη
πρακτική. Ο ρόλος που έρχονται να παίξουν σωστά σχεδιασμένες
εφαρμογές Υπερμέσων είναι διττός. Βοηθούν τόσο τον εκπαιδευόμενο
στην διαδικασία κατανόησης και ενστερνισμού των εννοιών και
του περιεχομένου των διδακτικών ενοτήτων, όσο και τον διδάσκοντα
στην προσπάθειά του να καταστήσει περισσότερο σαφές, αναλυτικό
και πλήρες το διδακτικό αντικείμενο.
Η δυναμική παρουσία των Υπερμεσικών εφαρμογών στις εκπαιδευτικές
διαδικασίες σχετίζεται άμεσα με τα αποτελέσματα μακροχρόνιων
ερευνών ψυχολόγων, παιδαγωγών και άλλων επιστημόνων που κατέληξαν
ότι η συνδυασμένη οπτική και ακουστική παρουσίαση κάποιου
θέματος παραμένει κατά 50% στην ανθρώπινη μνήμη, ενώ αντίθετα
από τα ακούσματα ο ανθρώπινος εγκέφαλος δεν κρατά παρά ένα
20% περίπου και από τα αναγνώσματα ένα μόλις 10%. Ο συνδυασμός
λοιπόν οπτικό-ακουστικών δεδομένων σε εκπαιδευτικές διαδικασίες,
αποδεικνύεται επιστημονικά ότι αφήνει περισσότερα αποθέματα
γνώσης στους εκπαιδευόμενους.
Ειδικές κατηγορίες εκπαιδευόμενων που στην περίπτωσή τους
οι εκπαιδευτικές διαδικασίες με τον παραδοσιακό τρόπο θα ήταν
από πολύ δύσκολες έως αδύνατες, έρχονται να αντιμετωπίσουν
με την βοήθεια της τεχνολογίας των ηλεκτρονικών υπολογιστών
και των Υπερμεσικών εφαρμογών. Στις ανεπτυγμένες τεχνολογικά
χώρες, απομονωμένοι γεωγραφικά μαθητές, μπορούν να παρακολουθούν
μαθήματα σπίτι τους με την βοήθεια ενός δικτύου ευρείας περιοχής
(wide area network – WAN) στο οποίο είναι συνδεδεμένοι, και
μέσω του προσωπικού τους υπολογιστή να “τρέχουν” εφαρμογές
τύπου Υπερμέσων και να παίρνουν τις γνώσεις που παίρνουν και
οι συμμαθητές τους που παρακολουθούν τα μαθήματα από κοντά.
Παρόμοια αντιμετωπίζονται και οι περιπτώσεις εργαζομένων που
λόγω έλλειψης χρόνου δεν μπορούν να παρακολουθούν μαθήματα
– ιδιαίτερα των υψηλότερων εκπαιδευτικών βαθμίδων – στα εκπαιδευτικά
ιδρύματα. Για μία άλλη ακόμα κατηγορία, των ατόμων με ειδικές
ανάγκες, η χρήση Υπερμεσικών εφαρμογών έρχεται να αντιμετωπίσει
τα φυσικά μειονεκτήματα των ατόμων αυτών, αφού μέσα από τη
συνδυασμένη παρουσίαση εικόνων, video, κειμένων, ήχου και
όλων των άλλων τύπων δεδομένων, είναι ευκολότερο για κάποιον
με προβλήματα στην ακοή ή στην όραση να μπορέσει να συλλάβει
τα μηνύματα και το περιεχόμενο των όσων παρουσιάζονται.
Εντυπωσιακές επίσης από κάθε άποψη είναι και Υπερμεσικές εφαρμογές
οι οποίες παρέχουν δυνατότητες προσομοίωσης. Για διαδικασίες
οι οποίες σε πραγματικές συνθήκες, θα ήταν τουλάχιστον πολυέξοδες
αλλά και πολλές φορές ριψοκίνδυνες ν’ αντιμετωπιστούν, με
την δημιουργία προσομοιώσεων σε μία Υπερμεσική εφαρμογή, αποφεύγεται
η σπατάλη χρήματος, χρόνου αλλά και ο κίνδυνος. Η πρώτη εμπορική
εφαρμογή προσομοίωσης, σε πλατφόρμα DVI έγινε στην Αμερική
το 1988. Η εταιρεία TDS κατασκεύασε και διέθεσε στην αγορά
ένα πρόγραμμα για ασφαλή εκπαίδευση στην οδήγηση βυτιοφόρων
και ρυμουλκών φορτηγών οχημάτων. Χαρακτηριστικά παραδείγματα
αναφέρονται επίσης στον τομέα εκμάθησης πτήσης αεροσκαφών.
Η Royal Dutch Airlines διαθέτει πρόγραμμα εκπαίδευσης σε συνθήκες
προσομοίωσης για τους μηχανικούς των αεροσκαφών της και η
αμερικάνικη εταιρεία FlightSafety and Jay Silver Productions
δημιούργησε και χρησιμοποιείται παρόμοιο πρόγραμμα εκπαίδευσης
πιλότων αεροσκαφών. Στον ελληνικό χώρο δεν έχει πολλά χρόνια
όπου η Σχολή Ικάρων εξοπλίστηκε με ένα παρόμοιο πρόγραμμα
που αναφέρεται με κάθε λεπτομέρεια στον τεχνολογικό εξοπλισμό
των αεροσκαφών F-16.
Επίσης η Γαλλία πρόσφατα είχε εφαρμόσει ένα πείραμα στους
δρόμους όπου εγκατέστησε έναν προσομοιωτή οδήγησης αυτοκινήτου,
ο οποίος προσομοίωνε ένα πραγματικό τρακάρισμα, αναποδογυρίζοντας
πολλές φορές το ειδικό όχημα και χωρίς να μετακινείται από
την ειδική πλατφόρμα που βρισκόταν, αφού βέβαια είχε ασφαλίσει
πολύ καλά τους οδηγούς. Θέλησε έτσι να προβάλει την ευεργετική
σημασία των ζωνών ασφαλείας. Οι παραβάτες οδηγοί που συλλαμβάνονταν,
είχαν να επιλέξουν ανάμεσα σε ένα μεγάλο πρόστιμο ή μία δοκιμή
με τον προσομοιωτή.
Πολυμέσα και Ιατρική
Οι Marketers έχουν από καιρό αναγνωρίσει την αξία της εκπαίδευσης
του κοινού μέσα από τα αλληλεπιδρόμενα πολυμέσα. Απευθείας
σεμινάρια εμπλουτίζονται από καθοδηγούμενες εικόνες σε laptop
υπολογιστές. Τώρα κάθε άνθρωπος μπορεί να μεταφέρει την τεχνολογία
για να παρουσιάσει μουσική, video, slides, και γραφικά. Οι
κατασκευαστές φαρμάκων διανέμουν υψηλής ποιότητας CD-ROM με
παρουσιάσεις φαρμάκων σε ομάδες και μεμονωμένους γιατρούς.
Σε μερικές περιπτώσεις ένα μικρός υπολογιστής με τη μορφή
κιόσκι, τοποθετείται σε νοσοκομεία όπου οι γιατροί μπορούν
να λάβουν πιστοποιητικό συνεχόμενης εκπαίδευσης ακόμη και
στις τρεις τα ξημερώματα.
Ο
ρόλος των Πολυμέσων στην Επιμόρφωση
Ο ρόλος που παίζουν οι Υπερμεσικές εφαρμογές στην επιμόρφωση
είναι τεράστιος. Εκμεταλλευόμενοι τα πλεονεκτήματα που παρουσιάζουν
οι Υπερμεσικές εφαρμογές σε επίπεδο δυνατοτήτων ήχου και video,
κύρια οι μεγάλες εταιρείες μπορούν να δημιουργήσουν προγράμματα
επιμόρφωσης των υπαλλήλων τους και να τα θέσουν σε λειτουργία
στο χώρο εργασίας. Με αυτόν τον τρόπο οι εργαζόμενοι παραμένοντας
στις θέσεις τους και με την χρήση προσωπικών υπολογιστών,
που είναι συνδεδεμένοι σ’ ένα τοπικό δίκτυο, μπορούν διατηρώντας
ο καθένας το δικό του ρυθμό εκμάθησης κι επιλέγοντας την δική
του χρονική στιγμή, ν’ ασχοληθεί με το καινούριο εκπαιδευτικό
αντικείμενο.
Από την άλλη μεριά για τις μεγάλες εταιρείες – ειδικά στις
περιπτώσεις που ο βασικός τουλάχιστον τεχνολογικός εξοπλισμός
ήδη υπάρχει – τέτοιου είδους επιμορφώσεις, παρέχουν σε σχέση
με τις παραδοσιακές, τρομακτική μείωση κόστους και απώλειας
χρόνου.
Ο γραφικός τρόπος επικοινωνίας με τον χρήστη σε αυτού του
είδους τις εφαρμογές, είναι μία παράμετρος που παίζει σημαντικό
ρόλο ως προς την ευκολία με την οποία γίνονται αποδεκτές από
τους εκπαιδευόμενους μιας επιχείρησης αυτές οι νέας τεχνολογίας,
διαδικασίες επιμόρφωσης. Ο όρος Graphical User Interface εξελίσσεται
σε Multimedia User Interface. Αυτή η μετατροπή πρόκειται να
καθιερωθεί σε όλων των ειδών τις εφαρμογές και ειδικότερα
σε αυτές που έχουν εκπαιδευτικό χαρακτήρα.
