Το θετικό σημείο της παραπάνω διαδικασίας είναι ότι εφόσον τα στοιχεία που μεταδίδονται δεν αποκρυπτογραφούνται, η πιστοποίηση είναι τυπικότερη από αυτή που εφαρμόζεται σήμερα στις συναλλαγές με πιστωτική κάρτα, όπου θεωρητικά πρέπει να ζητείται ταυτότητα και να γίνεται επιβεβαίωση της υπογραφής του αγοραστή, ενώ στην πράξη αυτό συμβαίνει σπάνια. Το σχήμα ωστόσο παρουσιάζει δύο σημαντικά κενά. Το πρώτο αφορά τους κακούς πωλητές: τι συμβαίνει αν κατά την παραλαβή των ειδών ο αγοραστής διαπιστώσει ότι εξαπατήθηκε, και πόσο ανακλητή είναι η διαδικασία της χρέωσης του λογαριασμού του και της συναλλαγής γενικότερα; Τι είναι εκείνο που θα εξασφαλίζει τους αγοραστές από "εικονικούς μαγαζάτορες" οι οποίοι όμως θα είναι πραγματικοί απατεώνες;

Το δεύτερο αφορά όχι την ηλεκτρονική διάρρηξη του απορρήτου αλλά την φυσική απώλεια των κωδικών προστασίας του αγοραστή: αν χάσει κανείς την πιστωτική του κάρτα, μεσολαβεί κάποιος χρόνος που αποτρέπει αυτόν που θα την βρεί (ή που την έχει κλέψει) να την χρησιμοποιήσει, διότι υπάρχει ισχυρή πιθανότητα ο κάτοχος να δηλώσει την απώλεια. Αν όμως κλαπούν οι κωδικοί ασφαλείας της ηλεκτρονικής πρόσβασης του αγοραστή (οι οποίοι συνήθως βρίσκονται κάπου γραμμένοι), τότε η πιθανότητα να γίνει αγορά όχι από τον ίδιο, αλλά από κάποιον που (νομότυπα και χωρίς να αποκρυπογραφηθούν στοιχεία) χρησιμοποιήσει την πρόσβαση που του παρέχουν οι κωδικοί, είναι σαφώς μεγαλύτερη. Αυτό, διότι ο χρόνος που μεσολαβεί μέχρι τη δυνατότητα της απαραίτητης πρόσβασης στο Internet, είναι γενικά μικρότερος από τον αντίστοιχο της πρώτης περίπτωσης και επιπλέον η απώλεια κάποιων κωδικών γίνεται δυσκολότερα αντιληπτή από εκείνη της πιστωτικής κάρτας. Το θέμα έχει όμως και πολύ πιο ουσιαστικές κοινωνικές πλευρές, κάποιους αρχικούς προβληματισμούς σε ορισμένες από αυτές θα προσπαθήσουμε να θέσουμε στη συνέχεια.

Με τις ηλεκτρονικές συναλλαγές ιδιαίτερη σημασία αποκτά ο ρόλος των εκδοτών ηλεκτρονικών πιστοποιητικών ταυτότητας αλλά και των οργανισμών πιστωτικών καρτών. Ποιος ελέγχει αυτούς τους οργανισμούς, και ποιος εξασφαλίζει ότι αυτοί δεν έχουν πρόσβαση όχι μόνο στους αριθμούς των πιστωτικών καρτών των πολιτών, αλλά κυρίως στην αποκωδικοποίηση των καταναλωτικών τους συνηθειών; Πώς μπορεί να είναι σίγουρος ο πολίτης ότι οι καταναλωτικές του συνήθειες (και κατ' επέκταση ένα μεγάλο μέρος του κοινωνικού του προφίλ) δε θα διαρρέουν σε τρίτους οι οποίοι μπορεί να είναι από επίδοξοι (και αποτελεσματικότεροι αφού θα ξέρουν που να στοχεύσουν) πωλητές, μέχρι "αναλυτές" και "ρυθμιστές" της κοινωνικής του συμπεριφοράς;

Για ποιο λόγο και κατά πόσο θα πρέπει να αλλάξει η κοινωνική διαδικασία των αγορών (περπάτημα, βιτρίνες, κοινωνικές επαφές) για να "ψωνίζουμε από την καρέκλα μας"; Τελικά για ποιο λόγο να ψωνίζουμε από την καρέκλα μας; Μήπως επειδή "έξω κάνει κρύο"; Δεκτό ίσως για τις βόρειες χώρες, αλλά και εκεί ο παράγοντας του κλίματος διαμόρφωσε μια ολόκληρη αρχιτεκτονική και πολιτισμική προσέγγιση (αυτή των εμπορικών κέντρων), η οποία εκφράζει τους λαούς αυτούς και τους δίνει τη δυνατότητα να έχουν (παρά το κακό κλίμα) κοινωνική δραστηριότητα κατά τις αγορές τους. Μήπως επειδή ενδέχεται οι αγοραστές να μη μπορούν αντικειμενικά να κινηθούν; Δεκτό, αλλά τέτοιας κλίμακας ενέργειες περισσότερο χρησιμοποιούν ως άλλοθι τα άτομα με ειδικές ανάγκες, παρά πραγματικά στοχεύουν σε αυτά.

Αλήθεια, τι θα συμβεί στους εμπόρους και τους μικρομαγαζάτορες όταν οι ίδιοι οι κατασκευαστές μπορούν με ελάχιστο έως αμελητέο κόστος να διακινούν οι ίδιοι τα προϊόντα τους μέσω του δικτύου; Μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι με το ηλεκτρονικό εμπόριο δεν εξυπηρετούνται πρωτίστως οι πραγματικές ανάγκες του κοινωνικού συνόλου, αλλά αντίθετα, ικανοποιούνται δύο βασικές ανάγκες των παραγωγών: αυτή της φτηνής πρόσβασης στις αγορές όλου του κόσμου, και αυτή του ελέγχου τηςκαταναλωτικής σήμερα και της κοινωνικής αύριο συμπεριφοράς μας; Τι θα γίνει με το πρόβλημα του περιορισμού της χρήσης συναλλάγματος; Πώς θα ελέγχεται η υπέρβαση των ισχυόντων ορίων για αγορές από χώρες εκτός Ευρωπαϊκής Ενωσης, οι οποίες υπάρχουν με σκοπό την προστασία της οικονομίας; Θα καταργηθούν για να εξυπηρετήσουμε ποιους; Τους αγοραστές, ή τα παγκόσμια χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, τους πιστοποιητές ασφάλειας και όσους βρίσκονται από πίσω τους; Ερωτήματα ουσίας που περιμένουν απάντηση όχι από τους "ιθύνοντες", αλλά από τους άμεσα ενδιαφερόμενους, δηλαδή τους πωλητές και τους Πολίτες.

Οσο για τον "χρόνο που θα κερδίσουμε" ψωνίζοντας από την πολυθρόνα μας, ας μας επιτραπεί να είμαστε πολύ επιφυλακτικοί για την καλή προαίρεση του επιχειρήματος: η πρόοδος της τεχνολογίας και η ένταξη των επιτευγμάτων της στις οικονομικές δραστηριότητες του ανθρώπου απελευθέρωσε σίγουρα χρόνο, ο οποίος όμως δε χρησιμοποιήθηκε σε όφελος του ατόμου και της κοινωνίας, με απόδειξη ότι όλοι οι δείκτες μέτρησης της παρακμής τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν σημαντική αύξηση, ενώ όλοι οι δείκτες πολιτισμού το αντίθετο.

Και για να μην είμαστε μόνο αρνητικοί, να τονίσουμε το παρακάτω: καλές οι ηλεκτρονικές συναλλαγές, αλλά μόνο για ορισμένες ειδικές περιπτώσεις όπως τα άτομα με ειδικές ανάγκες, η αγορά εξεζητημένων προϊόντων (λ.χ. ειδικά μηχανολογικά εξαρτήματα), η προμήθεια εισιτηρίων και άλλες που συμπληρώνουν και δεν υποκαθιστούν την κοινωνική διαδικασία. Δεν μπορούμε παρά να εκφράσουμε τον έντονο προβληματισμό μας σχετικά με το πού πάνε οι ατομικές ελευθερίες με όλα αυτά. Μήπως θα πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε την έννοια της ελευθερίας ως "τη δυνατότητα να κάνουμε ό,τι επιτρέπεται να γίνει στο Δίκτυο";